Consumer Psychology: "Rage bait" - Từ của năm 2025 theo Oxford - Khi sự phẫn nộ trở thành "món hàng"?

Oxford vừa chính thức gọi tên "Rage bait" (mồi câu giận dữ) là từ của năm 2025.

Không phải là AI, không phải là Metaverse hay bất kỳ thuật ngữ công nghệ hào nhoáng nào. Từ khóa định hình năm 2025 lại là một thuật ngữ mô tả mặt tối của tâm lý học hành vi trên mạng xã hội.

Với tư cách là những người làm marketing và xây dựng thương hiệu, chúng ta cần nhìn nhận sự kiện này như thế nào? Là một "cơ hội" để hack tương tác, hay là một lời cảnh báo về sự suy đồi của trải nghiệm người dùng?

1. "Rage bait" - Khi sự tiêu cực được thuật toán ưu ái

Hiểu đơn giản, "rage bait" là những nội dung được thiết kế tinh vi để chọc tức bạn. Nó không tìm kiếm sự đồng cảm, nó tìm kiếm sự phản đối. Tại sao? Vì trong mắt thuật toán của các nền tảng mạng xã hội hiện nay: Một icon "Phẫn nộ" (Angry) hay một dòng bình luận chửi bới cũng có giá trị tương đương (thậm chí cao hơn) một lời khen.

Sự giận dữ kích thích phản ứng nhanh hơn niềm vui. Người ta dễ dàng dừng lại để tranh cãi hơn là để chiêm nghiệm. Và thế là, "rage bait" trở thành con đường tắt để đạt KPI về lượt tiếp cận (reach) và tương tác (engagement).

2. Cái bẫy ngọt ngào của những con số ảo

Dưới góc độ của một agency hay một brand manager, áp lực về con số là có thật. Tuy nhiên, việc sử dụng "rage bait" giống như việc bạn uống nước biển để giải khát.

Hãy cùng làm một phép so sánh nhỏ để thấy rõ sự khác biệt giữa marketing bền vững và marketing bằng "rage bait":

Tiêu chí so sánh	Marketing bền vững (Brand love)	Marketing "rage bait" (Brand hate)
Cảm xúc mục tiêu	Đồng cảm, yêu thích, tin tưởng	Tức giận, bực bội, tranh cãi
Loại tương tác	Chia sẻ giá trị, thảo luận xây dựng	Chửi bới, "bóc phốt", chia rẽ
Thời gian tồn tại	Dài hạn (lòng trung thành)	Ngắn hạn (viral nhất thời)
Hình ảnh thương hiệu	Uy tín, chuyên nghiệp	Thiếu nghiêm túc, thao túng
Rủi ro khủng hoảng	Thấp	Cực cao (dễ bị tẩy chay diện rộng)

3. Rage Bait - Ranh giới của sáng tạo & đạo đức làm nghề

Việc Oxford chọn "rage bait" làm từ khóa của năm không chỉ phản ánh thực trạng xã hội mà còn cho thấy sự mệt mỏi của cộng đồng trước các nội dung độc hại. Người dùng ngày càng nhạy bén hơn trong việc phân lọc thông tin. Khi một thương hiệu hay một nhà sáng tạo nội dung cố tình gây chiến để nổi tiếng, họ có thể thắng về mặt hiển thị, nhưng sẽ thất bại trong việc chinh phục niềm tin.

Trong bối cảnh đó, tư duy làm nghề cần được định hình lại. Cảm xúc khách hàng nên được xem là tài sản vô giá cần được nuôi dưỡng, thay vì là công cụ để thao túng nhằm đạt được các chỉ số ảo.

Năm 2025 và xa hơn nữa, xu hướng marketing thực sự sẽ dịch chuyển về kết nối sâu (deep connection) và giải độc kỹ thuật số (digital detox). Các thương hiệu thắng cuộc sẽ là những thương hiệu mang lại giải pháp thực tế hoặc niềm vui lành mạnh, thay vì khiến khách hàng căng thẳng mỗi khi tiếp cận thông tin.

"Rage bait" có thể là từ khóa của năm, phản ánh một hiện tượng nổi bật. Tuy nhiên, đây không nên là định hướng chiến lược cho các thương hiệu muốn phát triển bền vững. Sáng tạo cần dẫn lối bằng sự tử tế và thấu hiểu, thay vì những chiêu trò kích động.

Bởi suy cho cùng, marketing là để phục vụ và nâng tầm cuộc sống con người, không phải để trêu ngươi họ.